NJË JETË ME ÇEKIÇIN DHE ME NDËRTIMET

Bashkëbisedim me 88 vjeçarin nga Rrajca

Vesel Bexhet Coka,

.

Xha Vesel, ju urojmë 88-vjetorin e lindjes dhe jetë të gjatë. Jeni një nga të moshuarit e Rrajcës duam të dimë diçka më tepër për jetën tuaj?

Unë jam nga lagjja e Cokajve, në kufi me lagjen e Cukut. Sipas të dhënave thuhet se nga të parët e mi kanë ardhur nga Gramshi dy vëllezër dhe u vendosën aty ku jemi. Sot, ne jemi katër vëllezër. Unë kam dy djem dhe një vajzë. Babai im Bexheti, ka qenë njeri i urtë edhe punëtor. Nëna ime ishte motra e Gjylo Halilit, i cili ka qenë i lidhur me luftën dhe ka marrë pjesë në Çetën e Myslim Pezës, por më vonë edhe është goditur nga pushteti duke u cilësuar si kulak në fshat. 

Jam martuar në moshën 18 vjeçare me Telanen, vajzën e Arif Bozhës. Kalova një jetë të tërë dhe të mrekullueshme me të. Deri në këtë moshë kam punuar në fshat me atë pak tokë e pak blegtori që kishim. Aty rreth vitit 1938-1939, kur erdhi Italia me një grup shokësh nga Rrajca filluam punë në Tiranë, në ndërtime. Kam punuar në ndërtimin e Pallatit të mbretit Zog dhe e mbaj mend si sot. Kemi ndërtuar 333 dhoma atje tek kodra si quhet tani ”Pallati i Brigadave”. Kam punuar me shoqërinë Italiane «SALCINO » që shtronte rrugët dhe ndërtonte ura e pallate. Atë ditë që erdhi Duçja me Viktor Emanuelin ne na rreshtuan dhe po prisnim të vinte makina. Na thoshin se duhet të bërtasim e thërrasim ”Rroftë Duçja”, ”Rroftë Italia” e të duartrokasim. Ne kështu vepruam. Në këto çaste u dëgjua një krismë pistolete. Unë e pashë me sytë e mi atë djalin që qëlloi se isha shumë afër tij. Iu drodh dora dhe plumbat ranë poshtë në tokë. Nuk e mbajti dot mirë pistoletën, u plagosën nja dy-tre veta e u bë një rrëmujë e madhe. Arrestuan disa persona. Ne na pyetën si shoqëri që punonim dhe nuk dinim se çfarë të thoshim, se nuk e njihnim atë që qëlloi dhe pse qëlloi.

 Në ushtri kryenim detyra të ndryshme si roje të bregdetit përgjatë kufirit. Pas tre viteve e gjashtë muajsh unë u lirova nga ushtria në vitin 1947 në moshën 26 vjeçare. Nga komanda e ushtrisë na kërkuan që ne të qëndronim në radhë të ushtrisë, po unë nuk pranova se isha i martuar dhe u ktheva në fshat. Jam dekoruar me medaljen e çlirimit dhe kam dëshmi e certifikata të ndryshme nga ushtria. Pas lirimit nga ushtria unë meqë isha usta, fillova dhe punoja në ndërtime në fshat. Kam punuar me shokët e mi, si Xhelo Bozhën, Bilal Bozhën, Xhelo Çukun, Zeqir, Demir dhe Qemal Laçkën me Qemal Allën e të tjerë. Kishim shumë harmoni me njëri - tjetrin shkonim dhe pa lekë nga 2-3 ditë me argat sa tek njëri tek tjetri. Kjo lloj pune jepte dorë sidomos kur fillonte shtëpia nga themelet dhe kur ngrinim çatitë. Këndonim ato këngët e bukura që t’i i di shumë mirë, hidhnin peshqeshe të bukura shami leshi të kuqe si simbol dhe dashuri për atë që ndërtonte shtëpinë e re.  

Në vitin 1957-1958 fshati ynë u bë kooperativë bujqësore me shumë vështirësi dhe unë si familjet e tjera, u bëra anëtar i sajë nga viti 1958. Unë zanatin e muratorit e kisha dhe paguhesha me lekë. Kur filluam punën për ndërtimin e stallave ishte brigadier Esat Rira. Kemi ndërtuar shkollën e mesme “Sali Halili”, Vatrën e Kulturës, stallat në të gjithë zonën që kishte kooperativa e Rrajcës, stallat në Katjel.

Çfarë ju ka mbet në mendje nga mësimet në fshatin Rrajcë…?

Mësuesi i parë në Rrajcë ka qenë Ramadan Kurti. Hamit Hallidri ka qenë mësues në kohën e Turqisë si dhe Mulla Elmazi që vinte e jepte mësim prej Ohrit.

Çfarë mund të na thoni për historinë e Ymer Bozhës ose si edhe e thërrasin shkurt Merko Bozha…?

Historia e Ymer Bozhës, dihet nga të gjithë e nuk është më një legjendë por një ngjarje e jetuar. Për të kanë shkruar historianët dhe dokumentet ndodhen në arkiva. Është mirë të flitet me gjuhën e tyre. Unë e di historinë si gjithë të tjerët.

Kur është ndërtuar vija e lumit dhe çfarë dini për ndërtimin e saj?

Në vitin 1935 është bërë vija e ujit. Për ndërtimin e vijës së lumit është ngritur fshati dhe në krye të punës ka vënë si përgjegjës Mahmut Bogdanin nga Guri i Koklit, në Policë. Ka qenë dhe Ramadan Bogdani. E mbaj në mend sesi e lidhte litarin pas trupit për të punuar në vijë kur pjesa e vijës ishte në shkëmb. Mahmut Bogdani mblodhi miqtë nga Ohri dhe theri dy a tre qe. Hidhnin lekët në shami. Miqtë hidhnin florinjtë në shami për ndihmë.     

Po për ardhjen në Tiranë çfarë mund të na thuash ndonjë gjë…?  

Edhe pas ardhjes në Tiranë nuk i jam ndarë mikut tim të ngushtë, çekiçit. Më ka lidhur një jetë me çekiçin dhe me ndërtimet. Bëhen rreth dhjetë vite që punoj nëpër firma të ndryshme ndërtimi këtu në Tiranë.

                                                                                       6 MAJ 2007

Shpëtim Bozha

Zabit Çuku